حذف «سربازی اجباری»؛ ضرورت یا پیشنهاد تبلیغاتی؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ در ماه‌های اخیر کمپینی در شبکه‌های اجتماعی برای پایان دادن به سربازی اجباری به راه افتادکه کاربران  خاطرات و تجربیات خود را از دوران سربازی خود به صورت انتقادی مطرح می کردند. در پی این فضاسازی صورت گرفته در شبکه‌های اجتماعی برخی از نمایندگان مجلس نیز طرحی بلندپروازنه برای حرفه ای کردن سربازی ارائه کرده اند که نیروهای مسلح ضمن انتقاد شدید از این طرح، تاکید کردند این موضوع باید در جلسات تخصص مورد بحث و بررسی قرار گیرد نه در فضای مجازی. در همین خصوص سردار موسی کمالی، مشاور عالی قرارگاه مرکزی مهارت‌آموزی سربازان نیروهای مسلح درباره تجدیدنظر در مدل خدمت سربازی و مطرح شدن آن در فضای مجازی گفت: «موضوع تجدیدنظر در مدل خدمت سربازی، یک بحث پیچیده نظامی است و باید فرماندهان عالی‌رتبه نیروهای مسلح و استراتژیست‌های نظامی در این موضوع نظر بدهند. همچنین این بحث‌ها باید در جلسات تخصصی با حضور مسئولین دفاعی و امنیتی کشور مطرح شود نه در توییتر و با اطلاعات و آمار ضعیف و اشتباه». سردار کمالی معتقد است تغییر مدل خدمت سربازی شبیه به «حذف کنکور» است. به عقیده او «همانطور که برگزاری یا حذف کنکور، هر کدام دارای مزایا و معایبی است؛ باقی ماندن خدمت دوره ضرورت به شیوه فعلی یا داوطلبانه شدن آن هم، هر کدام مزایا و معایبی دارد».

سردار ابوالفضل شکارچی سخنگوی ارشد نیروهای مسلح نیز با بیان اینکه  «جای سخن گفتن درباره موضوعات سربازی جلوی دوربین‌های خبرنگاران و رسانه‌ها نیست» تاکید کرد «با توجه به نزدیک شدن به انتخابات، سخن گفتن درباره خدمت سربازی و ارائه برخی طرح‌ها دارای اهداف انتخاباتی است».

همچنین سردار تقی مهری رئیس سازمان وظیفه عمومی ناجا در این زمینه به فرمایشات فرمانده معظم کل قوا که فرمودند  «خدمت وظیفه عمومی خدمت واقعا مقدسی است که در زمان جنگ و صلح در صف اول نیازهای کشور قراردارد» اشاره کرده و می گوید: خدمت مقدس سربازی در کشور ما علاوه بر اینکه رعایت مسئله قانون است، مقوله ای ارزشی است و خدمت در این لباس مقدس مثل قرآن خواندن و جهاد فی سبیل الله است. امنیت برای همه ملت ها از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و ظرف هر کار اقتصادی و اجتماعی، امنیت است و نقش سربازان در نیروهای مسلح بی بدلیل است وحداقل نیمی از نقش دفاعی - امنیتی نیروهای مسلح از بدوانقلاب توسط سربازان تامین شده است.

دوم فروردین امسال امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در یک پیام توئیتری ضمن مخالفت با سربازی اجباری خواستار جایگزین شدن آن با استفاده از «نیروهای متخصص نظامی برای حراست از امنیت و اقتدار کشور» شد. وی در پیام توییتری خود آورده است «وجود ۳ میلیون مشمول غایب نشان‌دهنده ناکارآمدی مدل فعلی است. در شرایط جنگ اقتصادی باید از توان جوانان برای سازندگی و جهش تولید استفاده کنیم؛ نسل جوان سربازان خط مقدم این جنگ هستند.»

علت طرح این بحث در روزهای ابتدایی سال جدید در مجلس شورای اسلامی علیرغم اولویت‌ها و مشکلات اصلی کشور مشخص نیست و  با وجود اینکه دفاع از تمامیت ارضی کشور براساس قانون وظیفه دینی و ملی هر ایرانی است و همه اتباع ذکور مکلف به انجام خدمت وظیفه عمومی هستند، برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی موضوع حذف سربازی اجباری را مطرح کرده و همچنان پیگیر آن هستند . البته قاضی‌زاده دقیقا همین صحبت‌ها را ۱۴ بهمن در یک گفت‌وگوی تلویزیونی مطرح کرده بود. در مجلس یازدهم علاوه بر قاضی‌زاده هاشمی، ابوالفضل ابوترابی، عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس هم که از حامیان جدی حذف سربازی اجباری است، می گوید: «با سربازی اجباری کارخانه دشمن‌سازی نظام راه انداخته‌ایم. به گفته او، به خاطر قوانین فعلی سه میلیون جوان با عنوان سرباز فراری و غایب، مجرم تلقی می‌شوند».

نماینده مردم نجف آباد در مجلس درباره جزییات طرح مجلس  عنوان کرده است «این طرح ترکیبی از اختیاری و حرفه‌ای شدن است که حقوق و مزایای لازم را سربازان نیز دریافت می‌کنند. درواقع کسانی که مایل به سربازی رفتن نیستند، پول به کسانی می‌دهند که سربازی می‌روند. البته در این طرح اساس اول، برآورد نیاز نیروهای مسلح است. زیرا کشور ایران در بین کشورهای ناامن واقع شده و مسئله امنیت برای آن جز واجبات است. در این طرح، سربازی بعد از دو سال به مدت ۵ سال ادامه خواهد داشت و با این کار به صورت حرفه‌ای سرباز تربیت و آموزش دیده می‌شود. زیرا امروزه جنگ تجهیزات جدید و پیشرفته‌ای دارد و ما نیاز داریم که سربازان در این امر خبره و کارآمد شوند».

منتقدان به خدمت سربازی دلایل مختلفی را مطرح می‌کنند که از آن جمله اشاره آنها به قرار داشتن کشور در شرایط صلح و همچنین تطبیق ناقص و دور از ذهن شرایط و وضعیت سربازی در ایران با سایر کشورها همچون سوئد است. در حالی که شرایط جغرافیایی و امنیتی ایران با سوئد و بسیاری از کشورهایی که منتقدان به سربازی اجباری دارند متفاوت بوده و قابل مقایسه نیست. در سوی دیگر  هرچند خدمت سربازی در تعداد قابل توجهی از کشورها اجباری نیست اما وقتی رفع اجباری بودن خدمت سربازی بخواهد برای ایران تجویز شود، باید دید که آیا زیرساخت‌های این کار آماده شده است؟ اینکه کل نیروهای نظامی را بخواهیم حرفه‌ای کنیم و همه مثل یک نیروی کادری به استخدام نیروهای مسلح دربیایند، به اعتباراتی نیاز دارد. آیا پیش‌بینی اعتبارات این کار بزرگ صورت گرفته است؟ یا پیشنهادهایی که در این‌باره مطرح‌ می‌شود صرفا در حد پیشنهاد تبلیغاتی و انتخاباتی است؟

به نظر می رسد در شرایط حساس کنونی برخی از نمایندگان مجلس که علیرغم اولویت‌های جامعه به دنبال تغییر شکل و ماهیت سربازی هستند می بایست بیش از گذشته در تقویت و پشتیبانی از طرح نیروهای مسلح که با عنوان «سرباز ماهر» در حال اجرا است فعال باشند. در این طرح  کارکنان وظیفه در طول خدمت با گذراندن آموزش مهارت آموزی حداقل یک مهارت فنی را فراگرفته تا زمینه اشتغال آن‌ها پس از پایان خدمت هموارتر شود. مشکلی که امروز مخالفان سربازی اجباری به عنوان دلیل خود برای حذف ان بیان می کنند. بنابراین در کنار اهمیت و تاثیر زیاد سربازی در تامین امنیت کشور که مسئولان نیروهای مسلح به عنوان کارشناس تخصصی این امر بارها به آن اشاره کردند، نمایندگان مجلس به جای حذف صورت مساله و طرح موضوعاتی همچون حذف سربازی اجباری باید با رفع معایب و کاستی‌ها، در جهت تقویت نظام مقدس سربازی  از طریق پشتیبانی و حمایت مالی از  طرح «سرباز ماهر» باشند.